فصلنامه مطالعات جوان و رسانه
پیاپی 5 (تابستان 1391)

موضوع این مقاله، نقش جوان در تحقق شعار تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی با محوریت سخنان رهبر معظم انقلاب است. در سال 1391 که رهبر معظم انقلاب اسلامی آن را سال «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» نامیدند، جوانان که طبقه فعال، پرنشاط و مولد جامعه به شمار می آیند، در رونق بخشیدن به اقتصاد کشور نقش اثرگذاری دارند. از سوی دیگر، رسانه ملی که نهادی فرهنگ ساز است، با توجه به کارکرد ارشادی و ترویجی خود و نیز توان مندی های بالقوه اش می تواند روحیه، اخلاق و فرهنگ عمومی جوانان را در جهت تحقق شعار سال، هدایت و آسیب زدایی کند.
آنچه در این مقاله آمده، استخراج الزامات و بایسته های جوانان از رهنمودهای رهبر فرزانه انقلاب در جمع جوانان در جنبه های فردی، اجتماعی سیاسی و علمی است که می تواند در جهت گیری برنامه سازی برای مخاطبان جوان در رسانه ملی، در سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی به کار گرفته شود.
ایمان و تقوا، اعتماد به نفس ملی و خودباوری، حاکمیت گفتمان علمی و پژوهش محوری، حفظ نظام، بصیرت، عدالت طلبی و داشتن روحیه استقلال خواهی، جزو مهم ترین مولفه های کلیدی پیش روی جوانان و نهادهای فرهنگ ساز به ویژه رسانه ملی، در سال تولید ملی است.

شبکه من و تو یکی از شبکه های ماهواره ای است که دو هدف را دنبال می کند: تغییر و ترویج سبک زندگی خاص و جذب مخاطب جوان. این شبکه با مشخصههایی که دارد، رسانهای طراحی شده برای مخاطب جوان است و عمده ترین فعالیت رسانه ای این شبکه، تلاش بی وقفه، هماهنگ و برنامه ریزی شده برای تغییر سبک و روش زندگی و معاشرت جوانان ایرانی و ترویج سبک زندگی غربی در جامعه است. با توجه به عناصر برنامهسازی و اهداف خاصی که دست اندرکاران شبکه ماهوارهای من و تو دارند، این شبکه را میتوان مهم ترین شبکه برای تحلیل جوان، رسانه و سبک زندگی دانست.
در مقاله حاضر، در تحلیل اثرگذاری شبکه من و تو بر سبک زندگی مخاطبان جوان، از دو نظریه «استفاده و رضامندی» و نظریه «کاشت» بهره گرفته و در ادامه، نمونه ای از برنامه های این شبکه تحلیل و بررسی شده است.

یکی از امور مهم و اولویت دار برای رسانه ها، مسئله جذب مخاطب است. این مقوله در برخی کشورها همچون ایران اسلامی که هدف هجمه های فرهنگی بیگانگان قرار گرفته است، ضرورت بیشتری می یابد. از همین رو، رسانه ملی می کوشد با تعیین و اجرای یکسری سیاست ها، در این مهم، پیروزمندانه عمل کند. دو مورد از این سیاست ها که در دستور کار رسانه ملی قرار دارد، توسعه کمی شبکه های تلویزیونی و گرایش کیفی به سوی برنامه سازی بر اساس شیوه ها و متون پیشرفته یا با استفاده از محتواهای رسانه های بیگانه است. این پژوهش با نگاهی به این دو سیاست رسانه ملی، تلاش کرده است درستی و نادرستی آنها را در کنار بایسته های هر کدام بررسی کند.

در دهه های اخیر، مردم دنیا با پدیده فراگیر شدن رسانه های جمعی و پیشرفت فن آوری های جدید ارتباطی در جامعه روبه رو شده اند؛ پدیده ای که توانسته است قسمت بزرگی از زندگی روزانه آنها را در برگیرد و به عنوان مهم ترین راه ارتباطی آنها با جهان پیرامون، به همه حوزه های خصوصی و عمومی زندگی آنها، اعم از دینی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رخنه کند.
در چنین شرایطی، افراد و سازمان های گوناگون با بهره گیری از امکانات رسانه ای نوین، تفسیرهای ممکن از عملکرد دوران گذشته خود را در اذهان مردم دست کاری می کنند، با منافع خود هم راستا می سازند و این گونه به هژمونی خود ادامه می دهند. «سواد رسانه ای» یکی از مولفه های مهمی است که در سیاست گذاری های رسانه ای و ارتباطی کشورهای مختلف، در نیم قرن اخیر، جهت تحقیق، تحلیل، آموزش و آگاهی از اثرگذاری رسانه ها بر روی قشرهای مختلف جامعه، به کار رفته است.

مقبولیت روزافزون شبکه های اجتماعی اینترنتی در میان کاربران اینترنت، نیازمند بررسی رفتارهای فردی و اجتماعی انسان هاست. امروزه بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان، صفحه هایی از اطلاعات شخصی خود را روی اینترنت قرار داده اند. در نگاه نخست، ایجاد پروفایلی شخصی در اینترنت جالب به نظر می رسد، اما اگر کسی با بهره مندی از همان اطلاعات شخصی برای شما مزاحمت ایجاد کند، چه احساسی خواهید داشت؟ ممکن است، رئیس تان صرفا به دلیل اینکه نظریاتی را در برخی شبکه های اجتماعی اینترنتی ثبت کرده اید، شما را تهدید به اخراج کند. گاهی در طول ساعت کاری خود، احساس می کنید باید به صفحه اینترنتی تان سری بزنید. این شبکه ها به عاملی برای تشویش و اعتیاد بدل می شوند. چنین شبکه هایی به مرور حتی روی روابط خصوصی همسران و اعضای خانواده نیز اثر می گذارند. این وب سایت ها، زندگی خصوصی و اجتماعی افراد را به اسنادی دیجیتالی تبدیل می کنند. چگونه شبکه های اجتماعی اینترنتی بر رفتار اجتماعی و روابط ما اثر می گذارند؟ با وجود این شبکه ها، آیا ما در حال گذار به آینده ای روشن هستیم یا دنیایی تاریک؟ مقاله پیش رو به بررسی پی آمدهای منفی چنین شبکه هایی بر مخاطبانشان می پردازد.